G 18

An Leabhar Muimhneach; Poems; Tales

18th cent. Paper. 30 × 18.5 cms. Pp. 502. Scribe: Conchubhar Óg Ó Cruadhlaoich who wrote the ms. during the years 1721-22 at Liad (pp. 388, 407) now Leath, bar. of Trughanacmy, Co. Kerry and at Leacan Mór a cCloinn Mhuiris (p. 467) now Lacka More, bar. of Clanmaurice, Co. Kerry. For other scribal entries see pp. 48, 83, 84, 163, 248. The ms. throughout is written in a very good hand. Errors in the scribe's pagination occur after pp. 126, 130, 176, 178, 289, 475, the subsequent numbers being 128, 132, 178, 180, 300, 478 respectively. After p. 148 (150 of the scribe's numbering) two leaves unnumbered by the scribe were inserted at a later date; the second of these leaves is blank. The scribe's pagination is adhered to except in places where errors occur and in such cases a modern pagination has been used, the scribal pagination being given in the brackets following.

The ms. is bound in leather which is now worn away on the lower right-hand corner of the front cover and also on part of the spine. The title An Leabhar Muimhneach, written on parchment, is pasted on the top of the spine. The end papers, consisting in part of portions of broadsheets (dated 1734-5, 1736-7), are in bad condition. Phillipps MS. 6467 appears on the verso of the front fly-leaf. Other fragmentary scribblings on the end papers are Carthann Cas dbh 88p (at front), Cornilius Crouty and Ano Domini 1730 (at back). The following list of contents in English in the hand of Charles Vallancey which is pasted on the inside margin of p. 1 indicates that the ms. was in his possession: P. 1 - The History of Ireland to the coming of the Milesians. P. 84 - The Genealogy of the Clan of Heogan Oilioll Olum, written by Concovar Og, on the 8 day of May 1721, called the Munster book. P. 249. The Battle of Fion traghadh. P. 274 The battle of Muigh Muchruime. P. 323. Another History of Ireland. P. 347. Of the Actions and death of Cucullen. Ends with the deaths of several Chiefs.

Page

1 Séathrún Céitinn. Foras Feasa ar Éirinn (imperfect). Headed Ag so síos do theacht Mhaca Mileadh a nEirinn. Beg. Arna chlos do mhacaibh Mileadh agus do shliocht Bhreoguin (corres. to ed. Dinneen, vol. ii, p. 78). The text breaks off at p. 28 and is continued on pp. 313 (323) to 336 (346) and pp. 469 (481) to 502 (514).

29 An Leabhar Muimhneach. The following are the divisions under which this tract is given in the ms.: (i) P. 29 [Sex Aetates] beg. Sex aetates sunt Mundi eadhon o Adhamh go diliunn an chéad aois. (ii) P. 48 Headed Craobha caoibhneasa agus craoibhsgaoileadh sleachta Eibhir Fhinn mhic Mile Easpáine ann so sios an mhéid fuaramair re a ccur síos diobh an so go so leir glan gan neach diobh do dearmad go cumair. Beg. Eibhear Fionn mac Mile Easpaine cuig mhic leis. (iii) P. 84 Headed Incipit geinelche agus craobhsgaoile ar craobha caoibhnneasa Cloinde hEoghain mhic Oilioll Olum ann so sios budheasda agus seacnum Clanna Oilioll Olum go leith an so go so leir glan gan breag. Beg. Eoghan mór mac Oilioll Olum aon mhac amhra leis [These three parts appear in practically the same form as on pp. 1-149 of An Leabhair Muimhneach ... ed. Tadhg Ó Donnchadha, Ir. Mss. Comm.]. (iv) P. 95 Headed Craoibhsgaoileadh agus craobh choimhneasa agus gein ealacha shleachta Saorbhreathuig mac Donchaidh mhic Ceallacháin Caisil ann so síos do réir mar as follus a bpríomhleabhraibh seanchusa na rioghachta go soléir. Beg. Mac la Saorbhreatach Cárthach o nainimnighthear clann Chartha. This portion includes part of Aguisín V (A) and (B) of Ó Donnchadha's ed.; it also includes (pp. 111-113) the poem beg. Teallach flaithis cine Chaoimh (40 qq.) which is not usually found in versions of the Leabh. Muimh. (v) P. 114 Headed Craobha caoibhneasa agus craobhsgaoileadh agus geinealach Ua nEachach Mumhan ann so síos .i. sliocht Cais mhic Cuirc mhic Luigeach o do leanamar air go soiche so, ar Nad Fraoich mac Cuirc mhic Luigheach oir is ar shliocht an Cais so tangadar an da cineal so inar ndiaig .i. Cineal Laoghaire agus Cineal Aodh Uairgharbh agus ar chin uatha. Beg. Cas mac Cuirc mhic Luigheach aon mhac leis .i. Eochaidh. (vi) P. 129 (130) Headed Craobhsgaoile agus craoibh coimhneasa Cein mhic Oilioll Olum an so síos aon mac iomorro do bhi ag ag (sic) Cian .i. Tadg dias mhac ag Tadg .i. Connla agus Cormac Gaileang, dias mhac ag connla mar ata Iomchaidh o bhfuil O Cearbhfuill agus Fionachta o bhfuil O Meachair gon a ghabhaluibh geinealaigh. Beg. Craobhsgaoile sleasa (sic) Cein mhic Oilioll Olum. Goll an Bhealaigh ceithre mic leis ... The tract breaks off on p. 143 (145) and continues on p. 153 (155) up to p. 163 (161).

144 (146) On the lands, privileges and duties of Mac Diarmada. Headed Sochar Mic Diarmada agus a chloinne o Airdrigh Eirionn agus Conacht agus o urradhibh Leatha Cuinn do réir Leabhair Moling agus Saltrach Caisil an so síos. Beg. Sochar Mic Diarmada agus Cloinne Maolruadhna ann so. Includes (p. 145) quatrain beg. As tan do rioghthar riogh Conacht attributed to Mac an Duais.

147 (149) Aodh Ollbharr Ó Conáin. Poem on the foregoing treatise headed Sochar Mic Diarmada agus a chloinne o Airdrígh Conacht agus ó urraidhibh Leatha Cuinn do reir Leabhair Moling agus agus (sic) Saltrach Caisil. Aodh Ollbharr O Conáin c.c. Beg. Ata sonn sochar na ríogh, 22 qq.

150A Eochaidh Ua hEoghusa. On Conchubhar Mac Diarmada, Moylurg, Co. Roscommon (c 1620). Beg. Ní gnath liaig gan luach saothair, 42 qq. The following line: Ní=gnaith=coga=gan=coinsgleo=appears after quat. 38 in this copy.

150C-D Blank.

153 (151) An Leabhar Muimhneach. Headed Do craobhsgaoileadh shleachta Fhiachra mhic Eochach Mhuighemeadhoin ann so síos. Geinealach hÍ Seachnusa. Continuation of genealogies from p. 143 (145) supra.

164 (162) [Tadhg Dall Ó Huiginn]. Beg. An aill libh seancas Shíl cCéin, 26 qq. Pedigree of Cormac Ó Heaghra. See ed. E. Knott, The Bardic Poems of Tadhg Dall Ó Huiginn, I.T.S., vol. xxii, p. 229.

165 (163) Ó Beacháin. Headed Duain Bheachain ann so síos. Beg. Tabhruim cuairt ar Chloinn Eoghuin, 183 qq. Genealogical poem on the O'Sullivans and the families sprung from them, composed when Buadhach, son of Bernard, was the reigning O'Sullivan.

175 (173) Maoilín Óg mac Bruadeacha. Beg. Cuirfead comaoin ar Cloinn Tail, 102 qq. Dail cCais is the running title of this poem on pp. 176-179 (174-178). For summary account of this poem see B.M. i, p. 394. See also R.I.A. B iv 3, f. 85v, etc.

180 Cathán Ó Duinnín. Headed Duain Chatháin ann so síos. Beg. Éisdigh re coimhneas bhur ccath, 127 qq. Genealogical poem on the descent of the Uí Eachach. The poem breaks off at the top of p. 184 and is followed by the concluding portion of a genealogical poem which begins on p. 312 (322). Duain Chatháin is then continued on p. 185.

187 Ó Beacháin. Headed Duain tseanchais Mic Giollachuda beg. Iul an geinealaigh o ghenis, 38 qq. "The pedigree of Domhnall (s. of Domhnall, s. of Ruaidhrí) Ó Súilleabháin (ca. 1500)" (R.I.A. Cat. Ir. Mss., p. 20).

189 An Leabhar Gabhála. Headed Incipit Gabhaila Eirionn ria ndílind agus iar ndilind amhuill adfeth Cin Droma Sneachta augus Leabhar na hUdhre agus morán do leabharaibh oile nách airmhighthear ann so da ccraoibhsgaoileadh agus morán do nithibh ar theacht iomad nasion mearaighthe measgaithe da locht agus da adhmhilleadh mar as follus don bheagán mharios d'iarmhar Gaoidheal aniugh. 1721. Beg. As iad so suim na ngabhala cheadamhuis eadhon ar tuis. "This is a modern recension of the first half of the leabhar Gabhála down to the rule of `Ér, Orba, Fearrón agus Fearrgna' sons of Éibhear; corresponding to p. 1a, 1. 1 - p. 84, l. 10 of the O'Cleary recension contained in 23K32, but with great differences" (R.I.A. Cat. Ir. Mss., p. 1299). This version adds many single quatrains not contained in the O'Cleary recension and omits much of its archaic verse. The text ends on p. 226.

226 An Réim Ríoghraidhe. Beg. An reim rioghruidhe sonn. Ag so an uimhir do na ríoghthaibh do ghabh ardfhlathas na hÉirionn do Chlannaibh Mileadh ó Eiremhon go flathas Bhriain Bhoirmhe agus fad a bhflathusa do reir an Leabhair Gabha (sic) agus Psaltrach na Riogh ann so um dheoig. Names of high-kings of Ireland (with the length of reign in some cases) from Éireamhón to Brian Bórumha. The list if arranged under the following headings (1) Kings of Ireland before Christianity (riomhe creidiomh a ndubhramair thuas, p. 229), pp. 227-229. (2) Do rioghaibh Eirionn iar ccreidiomh ann so sios, p. 230. (3) Do riogaibh do riogaib (sic) go bfeasabhra an so sios, pp. 230-31. Following this on p. 231 is a list of the kings of Munster beg. Dona rioghthibh do ghabh an Mhumhain agus rioghacht Leatha Modha o aimsir Oilioll Olum anuas agus fad a bhflathais agus a n-oigheadh agus mar an cceadna a mbás. This portion includes (p. 233) a quatrain on Brian Bórumha beg. Fiuchadh fairge tuile thric.

234 An Leabhar Oiris. Headed Leabhar Oiris agus Anala ar cogaibhsgaoileadh air Chath Chluana Tairbh agus ar na laochaibh do thuit ann. Beg. Calann an so Ano Domini se Bliadhna seachtmhodh ar naoi cceaduibh Maoilseachluinn mac Domhnaill do ghabhail righe Eirionn.

The scribe wrote An Leabhar Muimhneach as the running title for this and for the two foregoing texts (pp. 189-248). At the end of this text on p. 248 the following scribal entry appears: Ag sin deire An Leabhair Mhuimhnigh ar na athsgriobhadh le Conchubhar Óg ÓCruadhlaoich an t-aonmhadh lá déag do December san mbliadhain d'aois an Tiaghearna 1721.

249 Cath Fionntrágha. Beg. Righ uasal árdchomhachtach ro ghabh flathas agus forlamhas for an ndomhan mor acht Eire amhain. Ends on p. 274. The modern version of the late tale of the Finn cycle. For ms. copies of present version and older version and for printed editions see B.M. ii, p. 394.

274 Cath Maighe Mucruimhe. Headed Ag so do Chath Muigh Muchruime agus da mhóreachtaibh go soleir ann so síos ┐c. Beg. Airdrígh crodha cruthniamhach calma ciallmhur rathmhar ro ghabhsad ceannas Eirionn gan uireasbhaidh .i. Art ... Ends on p. 311 (321). For versions of this tale and printed editions see B.M. ii, p. 400.

312 (322) Genealogical poem on descendants of Fergus mac Róich beg. Coig meic Fiobhruin mhoir mic Finghin, 40½ qq. The concluding 16½ qq. of this poem are on p. 184 supra. Cf. BB 160, D i 3, 68v, E iv 4(a), 21, etc.

313 (323) Forus Feasa ar Éirinn continued from p. 28 supra.

337 (347) Brisleach Mór Mhaighe Muirtheimhne agus Deargruathar Chonaill Chearnaigh. Headed Do Bhreisleach Mhuigh Mhuirthsheimhne agus do challmhuint Chuchulen agus do Dheargruaghthar Chonuill Chearna ag dioghuilt bhais Choncculen. Beg. Feachd dia ttangadur Uluigh go hEamhuin. There is no break between the two parts of the tale in this ms. For versions of this tale and printed editions see B.M. ii, pp. 342-3. Ends on p. 388 (398) with the following scribal entry: Arna sgriobhadh so an seiseadh la don midhe deich (= Deire Fomhair) die mars (= Dé Máirt) 1722 le Conchubhar og O Cruadlaoich a Liad.

389 (399) [Iomarbhágh na bhFileadh]. The following poems (pp. 389 [399]-424 [434]) are part of "An Iomarbhágh," ed. L. McKenna, I.T.S., vols. xx.-xxi.

389 (399) Torna Éigeas. Beg. Dail catha idir Chorc is Niall, 54 qq.

391 (401) [Torna Éigeas]. Beg. Mo dá dhaltán niorsad liuin, 14 qq.

392 (402) Tadhg mac Daire. Beg. Olc do tagrais, a Thorna, 35 qq.

394 (404) Lughaidh Ó Cléire. Beg. A Thadhg na tathaoir Torna arr. in dialogue form with Tadhg mac Dáire, beg. Eisd, a Lughaidh, rem labra and headed Lughaidh O Cleire agus Tadg mac Daire .cc. a modh dialoige ag tagra ar oile, 249 qq. Ends on p. 407 (417) with Finis hoc tempore le Tadg agus le Lughaidh.

408 (418) Ribeard mac Artuir. Beg. Measa,a Thadhg, do tagrais féin arr. in dialogue form with Tadhg mac Dáire, beg. Go ccead dod ghairm, a bhrathair and preceded (on p. 407 [417]) by the following note Ribeard mac Artuir brathair bocht d'Ord S. Pronsias agus dochtuir san dioghacht ar ndeanamh an dana so síos a Lobhán .i. cathair ata san Talamh Iochtrach. Arna athsgriobhadh le Conchubhar Óg Ó Cruadhlaoich an ceathramhadh la deag don mhidhe fris a raidtear an Márta san mbliadhain d'aois an Tiagearna 1721 san mbaile fria raidtear Liad, 100½ qq.

414 (424) Tadhg mac Daire. Beg. Ni guais liom t'urchur, a Aodh preceded by the following note: Soighin comhradh ann so o Thadhg mac Daire ar Aodh Ó Fhomhnuill ria ndul a gceann freagra do thabhairt ar a dhán do reir uird agallmha, 11 qq.

415 (425) Aodh Ó Domhnuill. Beg. Measa do thragrais, a Thadh arr. in dialogue form with Tadhg mac Dáire beg. Ni breath orom do bhreath, a Aodh, 49 qq.

418 (428) Tadhg mac Daire. Beg. A Lughaidh labhram go seimh, 31 qq.

419 (429) id. Beg. A dhuine labhrus an laoidh, 24 qq.

420 (430) Baothghalach Ruadh mac Aodhagháin. Beg. Fuiridh rem freagrasa, a Taidg, 20 qq.

421 (431) Seadhn Ua Cléire. Beg. Eisdigh, a eigsi Banba/tabhraidh uain agallmha, 62 qq.+1 st. beg. A eigsi dfag ardfhine Ír gan luadh. This is the last poem of the "Iomarbhágh" contained in this ms.

424 (434) Mac an Bhaird. Beg. Lamh dhearg Eirionnd Uibh Eathach, 36 qq. To `Art Mág Aonghusa.'

426 (436) Torna Ó Molchonaire. Beg. Eisdig, a eigsi Banba re hiomradh na healadhna, 42½ qq. "On the kings of Connacht from Toirdhealbhach, son of Ruaidhrí Ó Conchubhair [*1156] to that Toirdhealbhach Ó Conchubhair who slew Cathal son of Domhnall Ó Conchubhair [in 1324]" (R.I.A. Cat Ir. Mss., p. 1397).

428 (438) Poem beg. Cruacha Chonnocht raith go rath, 67 11. "On the kings of Connacht from the coming of Patrick to the time of the reigning king, Toirdhealbhach son of Ruaidhrí Ó Conchubhair [*1156]" (loc. cit.).

432 (442) [Fheaghal Óg Mac an Bhaird]. Beg. Maith do suigheadh Síol Neill, 57 qq. In praise of Toirdhealbhach Luineach Ó Néill.435 (445) Poem beg. Fuairis a Saltair Chaisil, 35 qq. On the conquests of Ireland, and the battle of Saingil prophesied by Bearchán.

437 (447) [Tadhg Dall Ó Huiginn]. Beg. Innis rod a Ráth Oilígh, 30½ qq. On Inis Eoghain. See ed. E. Knott, The Bardic Poems of Tadhg Dall Ó Huiginn, I.T.S., vol. xxii, p. 202.

439 (449) Cath Cnuca. The late historical romance of the battle of Cnucha begins here imperfectly (due to defective exemplar) with the last quatrain of the first poem in the tale, deaghdubhán mic Modha mín/tiodhluig dosan ón áirdrígh/air dionghamhail [Chumhaill lí ngle]/agus Iathla ingean Áinle. Ends on p. 467 (479). For a complete version see G 22 infra, p. 20. For references to versions of this tale and printed editions see B.M. ii, p. 397.467 (479) Prose list of the king of Cashel's seats in Munster extracted from the Book of Rights. Beg. Do phortaibh righ Caisill .i. Brughrí Mulcait (corres. to ed. O'Donovan [1847], p. 86). This is followed (p. 467 [479]) by the scribe's colophon: Arna sgriobhadh so an cuigeadh la don mhídhe fris a raidhtear September san mbliaghain d'aois an Tiaghearna 1722 la Conchubhar Óg Ua Cruadhlaoich. Air Leacain Móir a cCloinn Mhuiris. Conchubhar Óg ua Cruadhlaoich laus Deo.

468 (480) Blank.

469 (481) Forus Feasa ar Éirinn continued from p. 336 (346) supra. Ends on p. 502 (514) corres. to ed. Dinneen, vol. ii, p. 310.