G 82

Tales and Verse

18th cent. Paper. 19.5 × 15 cms. [iv] + 226 pp. Scribe: Sea(a)n Macat(s)ao(i)r (John [Johannes] Carpenter, [consecrated archbishop of Dublin 1770]), Dublin, 1744-5. Page 2, containing a transcript of part of the title-page (p. 5), is in the hand of Aodh Ó Dálaigh. The name `Séamus mhic Séamuis' occurs on p. 220 lower marg.

It would appear that the ultimate sources of most items in this compilation are BL Eg. 133 and RIA 23 M 23 - manuscripts containing material of Northern origin. Mac an tSaoir probably had the use of Eg. 133 for some time prior to 1746, the year he recorded his ownership of the manuscript (f. 197b). Apart from his signature in 23 M 23 (p. 115), showing he had access to that manuscript, other reasons for assuming he used it for the present compilation are: the inclusion of material from the former manuscript not so far found in other manuscripts, such as poems by Caralan (pp. 184 m, 185 m, 186 i below), Seán Ó Gadhra (pp. 182 i, 193-4 below) and Seán Éadrom (p. 192 below); the poem Fuath liom anmhuin ó Aifrean (p. 189 below) where in both copies the last words of quatrain 13, lines 2, 4, are missing (they are however, replaced in the RIA ms `by a latter hand' [RIA Cat. p. 945]); the occurrence in both manuscripts of four quatrains (p. 179 below) written continuously and regarded - mistakenly - as one poem.

This manuscript was not consulted by the editors of Carolan's poems (T. Ó Máille, ITS xvii [1916] and D. O'Sullivan, Carolan: The life, times and music of an Irish harper [1958]) and those of Ó Gadhra (An tAthair Mac Domhnaill, Dánta is amhráin Sheáin Uí Ghadhra [1955]). An emendation suggested by O'Sullivan (op. cit. i 80) to stanza V. 3 of Mac Caba's reply to the scolding of Carolan was apparently anticipated by the scribe of the present manuscript (p. 188 11). The last line of stanza 3 of Ó Gadhra's poem A Chonchubhair tá hfortúnsa déanta which is cut off in 23 M 23 (and thereby not in the printed version) is included in the present manuscript (p. 194).

There is a scribal foliation for the texts in the manuscript, but a modern pagination which covers title-page, list of contents etc., has been used for page references in the present catalogue. What the scribe apparently copies from the BL ms is showsn below by references to the numbered articles in Flower's catalogue of Eg. 133; references are also given to the relevant pages in the RIA ms. The manuscript is rubricated, the scribe also supplying several drawings (pp. 10, 54, 104 etc), running titles and catchwords. The last 20 items in the list of contents (p. 7-8) and the sub-title facing it (p. 6) appear to have been inserted by the scribe after his consecration to the archbishipric (cf. RIA 23 A 8 - another compilation by Mac an tSaoir - and Eg. 133 for somewhat similar sub-titles). Bound in calf cimply tooled with marbled end-papers with two blank leaves bound into the front and back; `Sacred & Hist. Poems Irish M.S.' in gilt on spine; printed excerpt (`1028 Irish Manuscript. Historical and Religious Poems, 1745, 4to, calf, £3 3s.') from Rodd sale-catalogue labelled inside front cover; `Phillipps Ms 11594' on verso of front end-paper.

Page

[i-iv] Blank. (P. 1) The foll. scribal jottings: `Boluicc an tSollair; Bolug a tSollair 1745; (...) Januarii (...) anno et Virginis partu 1745; hic liber ad me pertinent 1745; Leabhar hEirenn; John [Carpente]r; Ex libris Joannis Carpenter'. (P. 2) Part of title-page (see p. 5).

3 `Ar na scribheadh le Seaan Macatsaor an seiseamh lá don mí January an bliadhain daoís air Slanaightheór. Mile seacht ccead ┐ ceithre bhlighain air dha fhithchid. M. DCC xxxxiv./1755. a mBaile Átha Chlíath./Hic liber Pertinet ad me Ioannem Carpenter. Milessimo, Septingentessimo. Quadragessimo Quarto./a mBaile Atha Cliath.' P. 4 blank.

5 Title-page: `Tacthar Foghmhar agas Dunaire staramhuil ar an craighnugeadh le Sean Macataóir. A Sráid na nGabhann a ndorus Atha Clíath. An bliadhain daois air tTighearna 1745'. An leabhair bán so, cia be rannfuis, ina shlad chúig mhéur/a ccroich a náirde go bhfaicthair é beathadh na néun. `Ar na críochnughadh le Sean Macataoír an dara lá don mhí Fhebra an bliaghain daois air Slanaightheoir Iosa Críosd, míle seacht ccéad agas ceithre bliaghain air dha fhithchid. 1744-5.'

6 Sub-title: `Tiomsughadh ar Netheadh sunrádhacha ro scriobhadh an áois a óige le Seaán Mhic an tSháoir, anois na Ardeaspog Atha clíath, Dubhlinne, agus Priomhaidh Eireann; et ro coisreagadh don tShuídh sin Domhnach Cincighise, an treas la do Iún. mdcclxx.'

7-8 Table of contents: `An Clár'.

9 `Failte roimh an Tighearna teacht na Nodlac'. Dia do bheatha a Mhic Muire. 6 qq. Flower, art. 2.

10 `Comhrán Duine agas an Bháis'. Duine. Cia hé sud shíar a tríall go ttí me. 540 lines arr. at the beginning and end in quatrains. Followed (p. 34) by `Arna sgriobhadh re Seaán Macatsáor na seiseamh lá don mhí Rhobhra, an bhliadhain daois ar Slanaightheóir, - míle seacht ccéud ┐ ceithre blíaghan ar dha fhithid. A mBaile Atha Clíath. 1744-5'. Flower, art. 3.

35 Agallamh an Anamma ┐ an Chuirp re chéile `mar is follas annsa leabhar da ngoirthar Dionisius Sicanus, idir mhionoibríghte an Doctúir Dhíadha Robertus .i. Easbocc Lincolin a Saxann. ┐*'. Beg. Lá naon da raibh díothreabhthach náomhtha cían áosta. In eight chapters. Ends (p. 54) with poem Mo thighearna dom thréigin ó tá. 2 qq. `Finit 1745'. Flower, art. 4.

55 Merlíno. Beg. Do bhi an feacht náill a riogheacht na Bohémia duine airighe dar bhainim Merlíno Maligno. Ends (p. 78) ag tarang na ndaoine chum Dé go bhf[u]air bas naomhtha ┐ c. `Finit 1745'. Flower, art. 17.

79 Bás an Mhacaóimh Mhóir mhic rígh na Heasbainne an so. Beg. Rígh cródha cosantach sáorchlanda saoitheamhail ... dar bho comhainim Corbmhac mhac Airt. Ends (p. 98) gurb í sin eachtro ┐ iomchiacht mic ri na Hes. go tti sin. `Seaan Macatsáor 1745 Finit'. Flower, art. 15.

99 Bruighain Chéise Corainne an so síos. Beg. Sealg agus fíadhach ┐ fíanchosgar do comoradh re Fion. Ends (p. 104) Gurb í sin Bruíghion Cheise Corainne go ttí sin. `Seaan Macatsáor Finit 1745'. Flower, art. 16.

105 `Seaffra Ó Donchadha **. Cuid eile ader gurab é Seaghan an Fhíona .i. Ó Conchabhair Cairge Phóill do chum é'. Do chúadhladh sgéul do chéas as ló me. 30 stt. `Finit. Seaághan Macatsáor'. Flower, art. 10.

111 `Túarusgbháil Chatha Gabhradh an so síos'. Oisín. Mór anocht mo chúmhadh féin. 80 qq. `Finit Seáán Macatsáor 1745'. Flower, art. 11.

127 `Ceann Aodh mic Ui Néill arna thogbháil as adhlacadh san Róimhe **'. A fhir fhéuchas uaid an cháimh. 28 qq. `Seaan Mhacatsáor. Míle seacht céad ┐ cúig bliaghain ar dha fhithchid. m. dcc xxxxv'. 23 M 23, p. 7 (26 qq.).

132 `Seaan Ó Neachtain **. An cupéir núadh [sic] sa tailliúr. 34 qq. `Ar na scriobhadh le Seaan Macatsaor a mBaile Atha Cliath m dcc xxxxiiiii'. See G 135, p. 93 for copy (36 qq.) in the hand of Tadhg Ó Neachtain.

135 `Ollamh Éigin **'. Righ air na Ríoghuibh, Rígh nimhe/Rígh do chríochnaigh an chruinne. 8 qq.

135i `An fear ceadhna **'. An Phaidir do rinneadh dhamh/is agam ata go glan. 8 qq. `Finit'.

136 Is binn liom cláirsach go ciún/is binn liom ceól na nargán. 2 qq.

136i Aig éirigh dhuit air maidinn bíagh do dheis laimh bhúait sinte. 1 st. `Finit, Seaáin Macatsaoir MD CCXLV'.

137 `Donachadh Mor Ó Dálaigh **'. Fairsing dealbhadh phobaill Dé. 59½ qq. `Finit. Beannacht air anam an Scríobhnóir .i. Seaan Macatsaoir. m.dcc.xxxxiiiii'.

142 `Mairbhna Dhonchadh Uí Chonchabhair anso ó Uillíam óg Ó Dhubhshláine .**. ┐c.' Bean gan chéile an nféile. 48 qq. + 7 stt. + 3 qq. `Finit. Seaan Macatsaóir. m.dcc.xxxxiiiii.'

147 `Séamuis Mac Cuairtadh **.' 'S claoíte a chuir Adhamh rena chlannuibh. 25 alternate qq. and stt. `Finit. Air na scribhtha le Seaan Macatsáor an treas lá dhon mhí Sheptember an blíaghainn daois air Slanaightheór míle seacht ccéad ┐ cúig bliadhain air dha fithchidh. A mBaile Atha Clíath - 1745.'

150 `Seaan Mac Connuill **.' An úair smúainim air saoithibh na hEirionn. 454 lines arranged mainly in 4-lined stt. `Finit per me Seaan Macatsaoír an seiseamh lá don mhi October, an bliadhain daois air Slanaightheor, míle seacht cead ┐ cúig bliadhain air da fhithid' (p. 165).

166 `Séamus Mac Cuairtadh **.' Stór na mbeach sa bhallsam na noigfhear gasda greanmhuir. 12 stt. To `Jeney Edbhairt'. `Finit'.

167 The following verse written continuously and regarded as one poem (running title `Seamus Mac Cuairtadh **', pp. 167-9): Mairg a tháobhas bean um dhIaigh. 1 q. (cf. O'Rahilly, Dánta Grádha, no. 82); Mairg duine bhraitheas é féin. 12 qq. (cf. Dánta Grádha, no. 86); Mairg dairabadh galár an grðh. 7 qq. (cf. Dánta Grádha, no. 45); Gach siubhal, gach seasadh, gach tairaing. gach triall do ním. 1 st. (cf. RIA 23 D 14, pp. 1, 144; Naoí bhfichid tórrchios gan bhréig/rug bean Adhamh badh glan gniomh. 5 qq. (the last quatrain gives the date 1611 AD). `Seaán Macatsaoír an seiseamh la don mhí November Mile seacht cead ┐ cuig bliadhain ar dha fhithchid 1745' (p. 169).

170 Comhairle Mhic Clamha. `Sgannal na Sagartacht anso. Comhairle Mhic Clamha o Achadh na Muillionn do Arsigh Ruadh Lítis .i. Seaan mac Fíachra mhic Brían mhic Domhnall Ghrúama mhic Seaán mhic Toirrdhealbhaigh ┐*', Arsigh chroídhe gheanamhuil rúadh. 25 qq. followed (p. 172) by prose beg. A bhrathair Arsigh go maire tú adhbhair do nuagh shagairtacht. Ends (p. 177) with quatrain Fúath le gach nium naim. This manuscript was not consulted by J. Duffy in his edition Comhairle Mhic Clamha ó Achadh na Muilleann, reprinted (1966) from Clogher Record (1965), pp. 307-47.

177 m Triúir feinnid nar bhféidir gan cumus a ríar. 3 stt. `Per me Joannem Carpenter. Idibus Novembris milessimo septingentissimo, quadragessimo quarto 1745'. 23 M 23, p. 38.

178 A Chlúain mhic Enóis is mór a téucthsa [sic]. 92 lines. `Finis'. 23 M 23, p. 37.

179 i The following quatrains written continuously and regarded as one poem: Aon mhíle déag bliadhain bras. 1 q.; Bliadhain theasda do dhá céad. 1 q.; Mil re mnaoí leamhnacht la mac. 1 q.; Trúagh a bháis do neart. 1 q. `Finis'. 23 M 23, p. 104.

180 `Toirrdhealbhach Óg Mac Donnchaidh **'. A bhrathair Eoin má tá tu tríall. 12 qq. + 1 st. `Finis. Seaán Macatsaóir'. 23 M 23, p. 43.

181 `Staid núa na hÉrínn 1697'. Is fada ata an ainnise air Gáedhluibh. 56 lines. 23 M 23, p. 139.

182 i (a) Mo chomhairle don chomhairle is glacadh a sgith. 1 st. (b) `Freagra Toirrdhealbhaigh Óg Mic Donnchaidh'. An chomhairle sin tug Seán Óg da caruid go caoin. 1 st. 23 M 23, p. 141.

183 `Father Anthoney Cuillan alias John Foster for Hugh macc Dermott, who died at Shruff Anno Domini 1707'. Níor bhaithne na bheatha dom Aedhsa acht clú. 4 stt. + 1 (`analach'). 23 M 23, p. 24.

183 i Ní bhfúair clíar iarrata an éoluis ghlic. 1 st. (occurs as the `amhrán' in Seán Ó Maoilchonaire's poem on Brian Ó Ruairc beg. Fuair Breifne a díol do shaoghlonn). `do Bhrían na Murtha do rionnamh an tabhran so.' 23 M 23, p. 24.

184 `Torrdhealbhach Ó Cearbhullan **'. Is iongantach an chúis í sis núighacht sa tir. 3 stt. 23 M 23, p. 9.

184 m Cia las a choinniol sa taóibh thúaidh. 4 stt. Written as part of the preceding item. 23 M 23, p. 9.13.

185 `Torrdhealbhach Ó Cearbhullan cc'. Chúgaibh an scaithfaire súgach sasdaidh. 3 stt. 23 M 23, p. 10.

185 m A Dhonchadh God save you, is céad míle fáilte. 10 lines. 23 M 23, p. 10m.

185 i I Conchabhair míle slan leat, ní sgairfuinn fein go brath leat. 4 stt. 23 M 23, p. 10i.

186 i Is ré fhlaith mheisníghe do chuirios siol Adhamh an bídh. 2 stt. `Finis. Seaáin Macatsáoir 1745'. 23 M 23, p. 11i.

187 `In vetuperium cujusdam lyriste cognominatur Carolon hae sunt composita'. Sé sac Uilliam Eaclis do thug buadhirt don tír. 2 stt. 23 M 23, p. 69.

187 m `Sgobhlaireacht Mic Uí Cearrbhallain anso síos a naghaidh Catháoir Mic Cába'. Prose beg. Rath do ceirde fein ort a Cathaoir bréinlaghraidh mhic Seaán Cába. foll. by Fuair Mac Caba dúais a dhána, nós gach file. 10 lines + `An tabhrán'. 23 M 23, p. 69.6.

187 i `Freagra Cathaoír Mhic Caba don Sgobhlaireacht reimhráite'. Prose beg. Do dhon ┐ do dofairne ort, Mhic Ui Cearbhallain, foll. (p. 188) by Jesus Maria cumhachta De umainn a diabhail bodaigh. 4 stt. `Finit'. 23 M 23, p. 69.17.

188 i Is dimhim gur mór don óige chaithios go sáoibh. 3 stt. Last st. here has only 3 lines as in 23 M 23, p. 141.10.

189 Fuath liom anmhuin ó Aifrean. 14 qq. 23 M 23, p. 41.10.

190 `Donchadh Mhor Ó Dalaigh **'. Do ní duine Día mhaoín. 20½ qq. `Finit'. 23 M 23, p. 42.

191 i (a) Go scaraidh an aladh re bheith fionn geal bán. 1 st. 23 M 23, p. 127 f. (b) Finis dair sgriobus ariamh go fóill, 1 st. 23 M 23, p. 22. `Amen. Seaán Macatsaoir Anno Domini 1745'.

192 `Mianta et Neamhmíanta for mhnáibh'. Ait [sic] liom bean ceannsaigh, ciúnbhríathrach, leanbdha, líothdhantha, leabhurghéugach. 12 lines written as prose followed by `As aithne dhamh go lór do gach sórt dona mnaibh do réir mor mholus agus mor dhiomholus Seain Ettrom íad, ┐ tigim ris ionnta go leir'. 23 M 23, p. 25.

192 i Is tú gáol na nUlltach brontach/tabhairtheach, neartmair, cabhairthach, neamhsgathfa. 1 q.

193. `Bríain Ó Higinn. S.G.' Cléirach, Cronach, croga, ceiligh, ceart. 1 q. 23 M 23, p. 141.27.

193.5 Bí an talamh ón fearthuin ag ól go saimh. 5 stt. (written as part of the preceding item) `Per me Johannem Carpenter'. 23 M 23, p. 142.

194 `Privilegium seu Diploma C.N.D.M. Cassiliae'. A Conchabhair ata hfurtúnsa déanta. 3 stt. 23 M. 23, p. 142i.

194 m A sholus bean tsocuir do cuinimh do céad gradh búain. 1 st. 23 M 23, p. 29 f.

194 i An mhalairt dhamh as dérach. 2 qq. excerpted from poem beg. Malairt ó bhfuilim déarach. 23 M 23, p. 22.

194 i Ni bhfuil acht bliadhain ó thríallus don bhoith bhigse. 1 st. `Finis'. 23 M 23, p. 22.

195 Ag so dá Aoíne dhéag ordha. Beg. As tarbhach da gach Criosdaidhe do throscadh do chum a shlanuíghthe. Ends (p. 196) a ccuimhne na ccúig ccomhartha déag thiocfas ría san mbrath. Finis. 23 M 23, p. 3.

196 i Trúagh sin a leabhráin bhig bháin. 1 q. `Seaán Macatsaor 1745'. 23 M 23, p. 115f.

197 Eachtra Bhodaigh an Chóta Lachtna agas Cáol an Iáruinn annso. Beg. Lá áonaigh ┐ oireachtais do commoradh lé Fionn mac Cumhail. Ends (p. 205) cona í sin Eachtra B. an C. L. agus Caol an Iaruin mac Rígh na Tesaille go soiche sin. `Finis per mé seaán Macatsaoir 1745'. 23 M 23, p. 105.

206 Do bhíos lá air maidin go deacrach dearach. 90 lines arranged mainly in 4- lined stt. `Finit'.

209 m Pairt do ta ghastacht gur bhearrus mo chnúsach rinn. 1 st.

209 i The following scribal colophon: `Ag so leabhair Seaán Macatsíor, agus ma bheannann do thormisg air bidh nach biadh se an a thealaiuibh do ngnádh se sin re rádh an a ccaise, go mbeanadh ceil no dearmuid don leabhrán beag so'.

210 `Collum Cille **. agus Laoídh na mBuadh a hainm'. Comhnuigh a Chríost um chroídhe. 9 qq. `Seaán Macatsaoír míle seacht céad agus cúig bliadhain air dhá fhithchid'.

211 `Teasdas Thádhg rúadh Uí Chonchubhair air Eóin mac Eóin ó Mhághabhaira ollamh anollamh le ceól ón ccóige Olltaoí'. Sáoi le searbhus Eóin mpc Eóin. 9 qq. + 2 stt. `Finis. Seaán Macatsaoír'. Flower, art. 12.

213 `Cuid do Míanuibh mhic Cúmhail'. Mían mhic Cumhail fá maith gnaoí. 6 qq. `Finit'. Flower, art. 9.

214 `Aogán Úa Rathaille **'. An trúagh libh na faolcoin an eithig san fhilldhuibh. 5 stt. Flower, art, 7.

215 Meilt bhratha don Mhuilinn Ghearr. 3 qq. + 1 st. Preceded by the following prose passage: `Dhá fear déag ┐ píobuire deagluis Ia[r]thair Mhídhe do thréig creideamh na sean ┐ píobuire deagluis mhionna gach [ms g] dóchéill egcóir ┐ leithrom do theagasg do mhúnadh ┐ do chuir air a naghaidh, troid a naghaidh fírchreide Dé ┐* tre bhfúair muilleóracht na tíre búanacht ┐ airdchios orrtha uile tre nabair an file'. Flower, art. 1.

216 `Ar an ndruing céadhna. Seaaghan Ó Neachtan **'. Dhá fhear déag ┐ píobuire. 11 qq. + 1 st. `Finit'.

217 `Tádhg Ó Duinnín **'. As léan liom leaga na bhflatha is na bhfíorúaisle. 16 stt. `Finis'.

219 `Na seacht núare da dhóirt Íosa críosd a fhuil mhorlúaigh féin air air sonn'. Beg. 1. An timiolghearradh a naghadh na drúise. Ends 7. Tolladh a chos a naghaidh na tnutha.

220 Glan an chuaine chlann Anna. 10 qq. `Finis'.

220 i `Dain'. A ghéig geal do reimhshleacht na nairdmhac Righ. 1 st. `M.DCCXLV. 1745'.

221-6 Blank.