G 319

Caithréim Thoirdhealbhaigh; Beatha Mhuire; Riaghail na Sagart

18th-19th cent. Paper. 30 × 18.5 cms. 112 pp. The last two leaves (pp. 113-16) are separate fragments not part of the main manuscript, (pp. 113-14) being bound in reverse. Scribes: (a) Míchéal O Caoimh, pp. 1-95, [96 blank], 97, 98 [scribal 20-106[10], 111[11]-112[12], 1797 (p. 94). (b) Mícheál mac Peadair Uí Longáin [unsigned), pp. 113-14. (c) Mícheál Óg Ó Longáin, 1828, pp. 115-116.

Bound in red half-russian (by Bretherton, 1848) with marbled endpapers; `Caithreim Toirdealbach' gilt-lettered and `21898' labelled on spine; `21898 Ph' and `Phillipps MS 21898' on verso of front endpapers. Listed under `Miscellaneous MSS 1868' in Phillipps's Catalogus.

Page

1 Caithreim Thoirdhealbhaigh (running title). Headed `[A]g so don tsean ┐ don phrímhleabhar [s]eanchais dá ngairrmid eólaigh Caithreim Thoirdhealbhaigh io[na] nochtar gach gníomh tásgamhail dá ttárla a tTuamhumhain nó [san] Mumhain budhthuaidh air feadh tuille ┐ dá chéad bliadhan, nó ó ghabhadar Goill (beagnach) úrlámhas Éirion go bás an Clairigh; iarna cheidsgríobh le Seán mac Rúghraidhe Mic Craith .i. prímhsheanchaidhe saoírshleachta Dáil cCais san mbliadhain daois Chriost .1459. amhuil is follas san 19. leathanach don phrímhleabhar cíanaosda céadna atá re a fhaigsin aniu a nInnis Thíomain, ┐ iarna núaidhsgríobhadh as an seinleabhar reamráite le hAindrias Mac Cruitínn cum úsaide agas air fhuráiliomh Taidhg mic Seaán mic Maghthamhna mic Domhnaill Bhailligh mic Maghthamhna Doill mic Mic Con mic Coinmheadha mic Mhic Naoi mic Lochlainn mic Coinmheadha Mhóir o na Ranna 1721'. Beg. Ar tteacht dúrlámhas Eirionn a seilbh Gáll san mbliadhain daoís Chríost. 1172. Ends (p. 94) ┐ gur hadhlacadh a nInnis é, an bliadhain daoís Chríost. 1355. `Iarna sgríobh le Míchéal Ó Caoímh san mbliadhain daóis Chríost 1797.' Followed (p. 95) by a list of difficult words from the text headed `Clár Crúaghfhocal an leabhair' beg. Abaisibh .i. béasaibh and ending Udmhall .i. foisdineach. Cf. RIA 23 G 26. P. 96 blank.

97 Beatha Mhuire sonn. Headed `De statu ┐ modo vivendi Virginis Mairie post ascencionem filí ejus .i. do staid ┐ do mhodh beatha Muire tar eis a mic do dhul súas.' Beg. Óir do an Eóin suibiscealaidhe ac seirbis don B. Ends (p. 106 [10]m) ┐ isi do rine creatuir don Cructhaighoir as i do coimead ┐ do tionsgain creideam na geineamhna ┐ na paise. Remainder of page blank.

111(11) `Do Riagail na Sagart sonn. Agas dá ttuarasgabháil on mBiobla.' Beg. Adeir an feallsamh curap amlaidh bis tuigsin na ndaoíne air na neitibh díadha mar bid suile. Ends (p. 112[12]m) is mar sin dligis na Criostite mil an teacaisc [...] ó bhlath breithre an tsagart. Remainder of page blank.

113 (upper half worn; see introductory remarks) First complete line here beg. mar Chaoilte ós uaigh Fe[inne Fáil] = line 6 of A Chríosd, is buan 's truagh mo ghéirghearán (Pádraigín Haicéad). 11 st.

113i (see introductory remarks) `An fear céadna cctt.' Airnéis tSagsanach ceangailte a ndísbeagadh. Breaks off with 4th st.

114 (upper half worn; see introductory remarks.) Acephalous. First complete line here beg. Dá leacuin leabhra [ar lí an aoil] = line 41 of Deacair tocht ó ghalar gráidh (Piaras Feiritéar). Last 3 qq.

114m `Aodh Baoí Mac Cruitin iair neag Aindreis. Mac Cruitinn cctt.' Ní buan bron go bás ollaimh. 9 qq. + 1 st. (`an tabhránn').

115 The following: `I do propose and promise to pay Justin Mc. Carthy Esqre. or order the sum of fiteen shillings stg for each and every acre of that small quarter of Donbollogue adjoining Keeffe O Dorgan's on the north and Timple Michael on the east, the old bound-ditch of John Healy on the south and Patk. Heagarty on the west ... Given under my hand this 21st day of January 1822. / Patrick Mulcahy. / Michl. Longan June 18th 1828.'

116 Is atuirse ghéarchléibh liom sis bara air mo bhrón. 6 stt. `June 20th 1828 Knockboy. For Mr. Denis Ó Flyn Corke.'