G 429

Miscellaneous

18th-19th cent. Paper. 20 × 15 cms. 352 pp. ([i]-[xxii] + scribal 1-315 with 2 blank unnumbered pages following 313, continued in modern pagination to end). Main scribe: Seán Ó Murchugha (John Murphy), 1721-25 (line added c. 1737, p. 111), also writes the following notes: `5 s. in 8° at 5 v per side', p. 86 low. marg.; `12½ stuadh thógbhann sin an 8°', p. 191 low. marg. Other scribes: Mícheal Ó Floinn pp. 87-94, stanza on p. 222, 1767; Donnchadh Ó Floinn, pp. 287-313, 1781, titlepage and letter to reader (p. [ix]), 1826; Mícheál Óg Ó Longáin (unsigned), pp. 315-22, 1824; Seaghan Ó Dreada, pp. 323-24, c. 1831; Taomás Magnéar (Thomas Magner), drawing of fish, signature and date 1764, p. [iii] (b).

Purchased from Ó Murchugha's widow in 1765 by Mícheal Ó Floinn (p. 87) and following his death acquired by his brother, Donnchadh (p. [x]), who repaired and strengthened damaged pages and, with his other scribal contribution here, supplied missing words & sentences of items on those pages (especially pp. 197-285). Names, other than scribal, in the manuscript include `Molly Curtaine', p. 94 (inverted); `Sean O Murch', p. 100; subtraction of dates on p. 14, the latter torn. Scribal drawings, pp. 21, 41, etc. Previously described, B. Ó Cuív, Parliament na mBan (1952), 264-70.

Bound in full leather, tooled; pp. [xiii]-[xiv] bound in reverse order; outer edges of pp. 1-10 frayed with some loss of text; printed slip `Markree Library ... Re-arranged in 1913 by Bryan Cooper' and `Cooper Mss No I' in ink inside front cover. The Cooper manuscripts, G 429-G 445, were acquired by the National Library in 1947.

Page

[i]-[ii] Blank. (iii) Fragment pasted on blank page: (a) Seaghan O Murchugha', (b) `arna déanabh le Taomás Magnéar an trímhadh lá do December 1764. Thomas Magner', (c) `Seaan Ó Murchu[gha] sealbhdóir agus sgríobhneóir an leabh(air) so agus do cheangail a cCorcaigh é a mí na Samhna san [mbliadhain] 1724'. Pp. [iv]-[v] Blank. [vi] Lithograph pasted on blank page.

[vii] Title-page: `Eithne an Chrabhaidh / iona bhfuil Craobhsgaoile an Chreidimh Chatolice, maille morán do neithibh tadhbhachtacha diadha. / Arna sgriobhadh le / Seaghan Ó Murchúgha na Raithíneach / a bporraiste Charaig na bhFear / san mbliaghain 1722-3 d'aois Chriosd'. P. [viii] blank.

[ix] Dedication headed `Litir Thiomanta / chum an leaghthora.' Beg. Giodh cian o shin do sgriobhadh an leabharso. Ends (p. [x]) Ag so guidhe bhur seirbhisig umhal. an 19 la do'n chéad mhi d'Fhomhar na bliaghana 1826 a cCorca. `Donnchadh Ó Floinn.'

[xi] On manuscript contractions. `Dona nodaibh bhíos san nGaoidheilg annso.' A-U. Pp. [xiii]-[xiv] in reverse order. `Finis per John Murphy Feb. the 7th 1725', p. [xiii]. Pp. [xv]-[xvi] blank.

[xvii] `Ag so am dhiaig clar a bhfuil sgriobhtha san deasgán ndíoghlama so.' Table of contents (`Index') with page references. `Criochnúghadh leis sin don leabhar.' Later items inserted by Donnchadh Ó Floinn.

[xxi] `[Math]ghamhuin Ó Hifearnáin .cc. an tan dochonnairc uaisle Gaoidhiol dá níslioghadh ... ┐ as geall ré bás mar táid.' A mhic ná meabhraigh éigsi. 13 qq.

[xxii] (a) `Ó Dálaigh Fionn .cc. uim an adhbhar ccéadna.' Ceist cia do cheannóchadh dán. 7 qq. (b) Ó déagadar Gréagaicc búdh tím re dáimh. 1 st.

1 `Ag so síos Graimiér na Gaoidheilge do réir mar do cuireadh a neag[ar ┐] a nórdugha é a cColaiste na mBráthar Mionur nEireanach a Lobhán.' Beg. Gach duine lé ar mian Gaoidheilge do leaghadh tugadh a aire go díthchiolloch dona riaghlachaibh beaga so síos. Three chapters. On alphabet, vowels and consonants. Includes (p. 2) quatrain beg. Cheithre hamharcholl riontar ann.

4 `A nainim an athar ┐ an Mhic ┐ an Sbiorad Naomh Amen. Tionsgnam féin Seán Ó Murchúga an leabhar Gaoidheilge so sgríobh do mhédúghadh glóire agus onóra Dé agus dochum sláinte manma féin agus anma gach Críosduídhe eile do léaghfas é ┐ déarfas trócuire ó Dhía don té sgríobh an leabhar so Amen. An dara lá déag don mhí February annsa mbliadhan míle agus seacht ccéad bliadhain agus fithche daoís an Tighearna 1721 arna thosanughadh.' A Rígh na ndúghal fúar sgiursadh as grada croidhe a ccrann. 2 lines. `.i. [... Iudaíghi erased] ┐c.'

5 `A nainm Dé uilechómhachtaicc. Beatha Páis ┐ Bás ár Slánaighthóra Iosa Críost annso.' Beg. Arna fhaicsin don Trionnóid Rónaomhtha aon Dia uilchómhachtach go ttuitfeadh an chine daonna ón staid róch[oná]icc mar cruthaígheadh iad ... do bhreathnaicc an tAthar uilchomhachtach dá mhaith dhíadha féin Mac Dé ... do ghabháil nádúra daonna uime. Ends (p. 14) deagla a dheisgiobal dá ghoid leó ┐ dá rádh gur éirig ó bhás. `Et Seán Ó Murchúgha do sgriobh an Bheatha so Chríost an 9th lá don mhí Márta san mbliaguin so daois ár tTíghearna 1721 = 22 [sic].'

15 `Liottáin Íosa annso. Et dá loghah.' Beg. A Thighearna déin trócaire oruinn. Followed (p. 16) by `Orra'. `Atá loghadh 300 lá ag an tí adeir na liottáin so ón ccúigeadh Sixtus. / A léighthóir guidh ar an sgríobhneóir .i. Seán Ó Murchúgha.'

17 `Do liotthánaibh Mhuire et dá loghadh annso.' Beg. A Thighearna déin trócaire oruinn. Followed (p. 18) by `Orra'. `Ata logha dá chéad lá ón ccúigeadh Sixtus ag an tí adeir na liottáin so.'

18 `Liottáin na Naomh.' Beg. A Thighearna déin trocare oruinn. 22 `Duain na mBreath sonn.' Is fada fairsing pobal Dé. 53 qq.

25 `Ó Dála Fionn .i. Aongas cc.' Ceangluim mo chumann lé Muire. 23 qq. In double column.

26 Mo theagaisg dá nglacfá a choirp nar cleachtaig lait srian. 7 stt.

27 `Sismo na muice alla ┐ Chearbhuill Ui Dhála.' A mhuc ealla dheas. 12 qq.

28 Do ghradh fir atáim a bpéin. 3 qq. `Sean O Murchugha do sgríobh so.'

29 (a) `Deich naitheanta Dé.' Dia bréige dadhradh an targ. 2 qq. (b) `Cuig aithne na hEaguilsi.' Coimhéid gach saoire go beacht. 3 qq. (c) Prose account of above commandments. `Fíafruíghe sa chead aithne an chead chláir.' Beg. Do bheibhmíd san sgrioptúir dhíadha go ttug Dia na deich naitheanta a ndá chlár do Mhaoisi. Ends (p. 33) do bhríogh go nglanuidh teaghais a ccoinnsiasa go minic. `A leighthoir guidh ar an sgriobhnóir .i. Seán Ó Murchúgha.'

34 `Fuatha chSeáin Éadruim annso.' Fuath liom bagún gan arán. 12 qq.

35 `Eóghain Mac an Bháird cct.' Lionnáin fileadh síol Suíbhne. 48 qq.

39 `Moris mac Dhábhí Dhuibh cct' followed (in a different hand) by `do mhac an Ridire Chiarruighe et é mar aon ris san bhFrainngc' [cancelled]. Treig do shuíríghe ógáin fhinn. 24 qq. `Muiris mac Dhaibhi Dhuibh .cc. do Sir Seón mac Éamoinn Chluana an tan do cuireadh don Fhrainngc an Sir Seón céadna ┐ do cuireadh Muiris leis mar do bhí Muiris ina dhuine uasal tréightheach ┐ ina theangthach mhaith', p. 39 outer margin.

40 Is marig mheallas macanuis an tsaoguil mhóir. 1 st.

41 `Eamon an Dúna cc.' Is mairg do chleacht gan tart an iomad dígh dhól. 6 stt. + 1.

42 `Daibhíth Ua Bruadar cc.' Do chonnra foirceadail orainn ós cíos dlightheach. 1 st. + `Adoremus te Christe'. Adhrim thú a thaibhse ar ccrú. 9 stt. `Finit.'

43 `Donnchadh Mór Ó Dala cct.' Caoín tu féin a dhuine bhocht. 8 qq.

43i `Tadhg Ruadh Ua Conchubhair .cc.' Do bheartaibh an tsaoighuil shlím. 8 qq.

44 Na tréig mo theagasg a mhic. 10 qq. `Donnchadh Mór Ó Dála cc.'

45 Mac Cairteáin triath na neach seanng. 25 qq.

47 `Comharle bhrathar bhocht dáirithe da chomhsgoláire annso síos.' Gabh a Chéin go cáomh mo theagasg uaimsi. 11 stt. + 1. `Finis de hoc.' In double column.

47i `Eoghan Ua Dubhthaircc [sic] brathar bocht dÓrd S. Prónsias do rinn an dannso do Mhaol Mhuire Mhaggoraith Árdeasbuidh Caisil agus do dhaoínibh eile do thuit a neirriceacht léna nanmhiannaibh féin agus lé meargrádh an tsaoghaill.' Léig dod chomórtus dhuin. 97 qq. `Finis istius.' In double column.

54 `Eoghan mac Donnchaidh Maoil Mheig Craith cc. fáilte Chuirp an Eighearna Domhnach Cásga.' Dia do bheatha Abhluin áin. 3 qq.

54i `Teagasg do mhnaoi óig.' Gabh mo theagasg a bhean óg. 12 qq. `Finit per J. M.' In double column.

55 `As é so an dán oirredheirc úd do rínn an brathar bocht dÓrd S. Proinsias .i. Bon[a]bentura Ó hEodhasa ... dfiorcharuid airídhe do, do thuit a neiriceacht .... Cuid tharachtas ar leigheas dhoircheachta ┐ ainbhfios .... Cuid eile dhe ar leigheas ┐ ar smachtughadh ainmhíana ... do bhrigh gurab mór dhé atá cruaidh air an adh ainmhíana ... do bhrigh gurab mór dhé atá cruaidh air an bpobal choimhchitcheann ┐c.' Truagh liom a chompáin do chor. 87 qq.

61 `Sgiathluirthioch Cholum Chille annso síos.' Aingil De dom dhíonn. Approx. 34 qq. written as prose. `Amen. Finis.'

62 Mar adubhairt Colum Cille cáidh. 5 qq. `Amen sin.'

63 `An chéad chabidil don obuir seo thráchtus eir chruthughadh an domhain ar uabhar an aingil, ar bhriseadh na haithne ... breith an Tighearna a representasion.' Sé lá bhí Dia na bhriathraibh caoine. 117 stt. (p. 71) `An dara caibidil trachtus ar dhul an Tighearna don Egipt ... so bhaisde ig Eoin.' Seo aingeal chum Ioseph lé comharle astoidhche. 54 stt. (p. 74) `An treas chaibidil thráchtus ar oscuilt an leabhar so Teampuill a sheanmóraibh agus ar a mhíorúiltibh.' Do chuaig Día Sathruinn don eaglais íoghalta. 142 stt. (p. 83) `An ceathramhadh caibidil thrachdus ar dhul an Tighearna go Betima ... gonuige na pháis no uair a cheanguil.' Do chuaig an Tighearna go híaith Betima. Breaks off p. 86m with 57½ stt. In double column.

87 `Míthéal Ó Floingc sealbhdeóir an leabhair so do cheannaig é ó mnaoi chSeághain Í Mhurchúghadh na Ráithíneach san mbliaghain daois Chríost míle ┐ seacht ccéad ┐ trí fichthid ┐ chúig bhliaghna 1765.' Bruighean Bheag na hAlmhuinne. Beg. Do rineadh fleadh phriomabhail le Fionn mac Cúmail dFianuibh éirionn a nAlmhuin luchtmhar anaoibhinn Laighean. Ends (p. 94) ┐ do nochtadh an breath doibh et do molodar uile. `Gonadh i sin Bhruín Bheag na hAlmhuinne go nuige sin. / Arna sgriobh le Micheal O Floinn an 20úa la don mhiosa January 1767 agus a leighthoir ionnmhuinn ma ta aonnídh ionbheime ionnsa sgribhinn seo aitchim ort gaibh mo leathsgeal óir is le luas lamhe et le drochghléas ata ann, et da bhrigh sin glacaim pardun.'

95 `Uacht Bhaoghthlaicc Dhuibh cc.' Dia do chruthaicc grianbhrog nimhe. 35 qq. + 2 stt.

97 The following quatrains: Éist lé cómhrádh daoine nglic, Lé hiomarcadh cainnte dhá dheóin, (p. 98) Colladh mainne mairg do ní, Glic do réir an tseanfhocail, Do thúrnamh fheirge an rígh, Mairg duine mhaireas a bhfad, Do mholadh Dé ná bí tuirseach.

98 (a) Iosa sa Spioraid Naoimh is Athair is Úain. 2 stt. (b) The following stanzas: Imeóig an fhuiseóg is áille ar sliabh, A shiogaidhe chronthaig sa dhuine na ttréighthe ccóir, Mo thruagh na daoine bhionn a niomaig gan chóir, Uar ná paoimp na daoingeach duine as a stór, Gach nduine aco théid a néadach chupaird si tsróill.

99 Beatha agus Martra Santa Margareta Naomhtha annso. Beg. Gein tsuthain tsaorchineolach bhinnbhriathrach ... tainig don chine dhinntlidhe ┐ don aicme Iúduighe darb comhainm Margréad. Ends (p. 105) ┐ do chansad na briathra so go carthanach ceólbhinn ag moladh Dé ┐ Mhargreighe naoimh ... qui venit in nomine Deum. Amen. `Gurab í sin páis et martra Mhairgréidhe Naomhtha gonuige sin.'

105 Naomhtha an obair iomradh Dé. 40 qq.

108 `Dán Ristird Mhic Gearailt apostata bráthair dÓrd S. Próinsias. A mhacaoimh cé mór do mheas. 1 q. `Freagra Oilibhéir Mhic Gearailt.' As truagh leamm a bhráthair fé dhó. 1 q. `Freagra Chonchúbhair hÍ Bhriain.' A ghaisgeadhaicc cé searbh do dhán. 13 qq.

109 Stanza in English beg. Canst thou be sick and such a doctor by? with Irish version beg. An galar dhuit is msamhuilsi ad bhun do ghnáth and Latin version beg. Cur aegrote peris medico praesente salutis? `Cornelius Curtain cct.'

110 Air maidin duit a mhacaoimh óig. 7 qq.

110i Ógáin fhinn bíth cuimhne mhaith ad cheann. 2 stt.

111 `Agallamh na bhFíoraon arna tharrang ó Laidin go Gaoidheilg [leis an Athuir Concur Mha Cartan Sagart Gleana Maighir inserted later] nó Croabhsgaoileadh an Chreidimh Chatoilica, a modh agallamha idir an Máighistir ┐ an Deisgiobal. November 1737 déag an sagart céadna.' Beg. Maighistir. An Chríostuíghe thu. Deisgiobal. Aiseadh maille re grasaibh Dé. Ma: Cia ó a bhfuarais an tainm sin? D. Ó Chríost ar Slánaighthóir. Ends (p. 191) M. Créad do gheabhmaoidhne do tharbha na dúthrachta sbioradálta sin? D. Buantseasamh ┐ coroinn tsiorruídhe, et go ttuga sin duinn an tí atá beannaighthe a saoghal na saoghal. Amen. `Finit. / Et Seán Ua Murchúgha do sgriobh an Agallamh na bhFíoraon so an 26. lá don mhí Julij annsa mbliadhain daois ár tTighearna Íosa Críost míle seacht ccéad dá bhliadhain ┐ fithche 1722.'

192 (a) Seisior is fearr dfuil Adhuimh. 7 qq. (b) Uch is truagh ón uch is truagh. 5½ qq. `Finit.'

193 Homily on `Ecclesiast. 21. cap. 1. Ver.'. Headed `Quasi a facie colubri fuge peccatum: Seachain an peaca amhuil do dhéanfá gnúis nathrach nimhe'. Beg. As mór an daille ┐ an díthcheille do shíol Ádhaimh et Eva go nglacaid siad an oiread cúraim. Ends (p. 202) chum na beatha síorruídhe dfághail air an saoghal eile noch iarruimsi díbhsi ┐ damh féin. Amen. `Cornelius Mac Cartan parochus de Gle[n]moyr composuit.'

203 Homily on `Exod. 20. 12'. Headed `Honora patrem et matrem suam ...'. Beg. A aithreacha ┐ a mháithreacha ná bíodh iongna oruibh má labhruim ribh go dian annsa gchómhrádh so. Ends (p. 210) chum grása ┐ greann Dé dfágháil air an saoghal so, ┐ an bheatha shíorruídhe ar an saoghal eile. A nainm an Athar ... Amen.

211 `Óglach Dé ré dán .cc.' Ab fíoraonda fada ó shoin. 12 qq.

212 Agallamh an Chuirp et an Anma. `Domine quis habitabit in tabernaculo tuo [....] requieset in monte sancto tuo.'Beg. Ro fhiafraig an righfháidh amhra .i. Dáibhi trés an Spiorad Naomh. Ends (p. 218) ar nách fuil críoch ná foírcheann go deire an domhuinn ┐c. `Gonadh é sin Agallamh an Chuirp ┐ an Anma ar deaghailt doib lé chéile. Finis.'

219 `Ó Dála Fionn .i. Aongus na Diadhachta cc. do Mhuire.' Soightheach balsuim brúgh Mhuire. 11 qq.

220 (a) `An fear céadna .cc.' Gach maghdion go máthair mhic. 11 qq. (b) `An fear ceadna .cc.' A mbréig ní mholamh Muire. 8 qq.

221 `An fear céadna.' Mairg do bhéaradh acht beanghaoil. 12 qq.

222 A fhir shéimh ghloinn don eigse mo chraoidhe do mhiann. 1 st. `Mihcheal Ua Floinn cc.'

223 Parliament na mBan. `A nainm Dé uilchómhachtaicc / Parliament na mBan ... do chríochnuig Dómhnall Ó Cholmáin annsa mbliaghuin 1670. / Putredo ossium invidia Proverbiorum 44. / Chum na pátrún.' Ar phátrúnaibh sagart a leabhair bhig triall a ttráth. 1 st. `Chum an léightheóra an réimhrádh ... do sheirbhísioch dilios tré dhíograis .i. Dómhnall Ó Colmáin.' P. 224 Text beg. Annsa mbliaghuin 1697 [rather 1667 above line in later hand] do bhádar annsa ríoghacht so na hEirionn dís ós cionn fithche do bhaintighearnaibh. Ends (p. 276) do chur ar shlíghe et ar staid na ngrás ┐ na glóire síorruighe Amen. `Laus Deo Deiparaque Seán Ua Murchadha an tochtmhadh lá don Mheithiomh, annsa mbliaghuin daois ár tTíaighearna Íosa Críost míle seacht ccéad ┐ adh na daimhe'. Mo theasdas ar an leabhar so na laoithe lán. 5 stt. `Conchúbhar ó `Briain.' (b) (p. 278) `Approbatio.' Currite spectatum muliebris verba senatus. 13 lines. `Cor. Curtain cc.' (c) Quiquid Ibernaeis mulierum vivit in oris. 6 lines. `Donatus Mac Carthy Corcagiae Pastor.' (c) (p. 279) `Uilliam Mac Cruitín cct.' Do chuala sgata ban gur suigheadh fa mhéidhir. 7 stt. `Uilliam Mac Cruitín.' The following scribal note on p. 277 low. marg.: `35 duilleóg do thog an Parliamentsi airna aithsgriobhadh dhamh [....] do dhluithsgribhinn .i. 9 sduadh'.

280 `An lonnbhrise sonn amhuil do rinsead peacaidhe a cloinne féin longar langar dÉirinn an October 1690. Dáibhíth Ua Bruadair cct.' Le cionntaibh na healta agár dalladh a ccluastuigsi. 41 stt. Glossed. `Acht beagán air na ropair' (in D. ó Floinn's hand), p. 285.

286 `Sómpladha diadha a naghaidh na muinntire chuirios an aithríghe ar cáirde, go mór mhór go hamh an bháis.' Beg. Sgriobhaidh an tAthair beannaighthe Béda go raibh duine uasal a [Sa]gsain fá mhuirrnn mhór. Ends (p. 297) ag inisin a bpeacadh don don [sic] coinfuasóir agá mbía eólas air, iná dul leó dhionnsoighidh dhuine choimhithigh.

297 `Sompladha diadha fa gan an lóirghniomh do leigean go Purgadóir. C.4.' Beg. Sgriobhuidh Autoninus naomh ┐ daoine eile ar dhuine áiridhe ga roimhe beatha mhaith. Ends (p. 301) gluaisfidhear thú docum an lóirghníomha do dheanamh gan mhoille. `Ag so mar do dhrochsgríobh Donchadh Ó Floinn criochnugha an leabhar so an triua la fichead do mhí no Bualtane san mblían 1781.'

302 Oidheadh Chloinne Lir sonn. Beg. Iomthusa Tuatha De Danann o chath Tailteann anuas do tiomsuigheadar as gach ait a rabhadar a ccuig cuige na hEirionn. Ends (p. 313) Ní cian go bhfuar Largnean sa bhancheile bás tre easguine Machaomhóg, ionnus gurab í sin oidheacht Chloinne Lir gonuige sin.

`Finit le Donnchadh Ó Floinn a gCorcadh an lá dénach don mhí August san mbliaghain d'aois ar Slánaighthoira Iosa Criost míle seacht céad ceithre fichead ┐ a haon 1781.' Followed by Aoibhinn anocht teaghlach Lir. 7 qq. `Finis.' Pp. 313a-b blank.

314 `Chum Seáain Stac .i. file fuinte foghlama aitreabhas a ccathair Corcaíghe an beagan so lé báidh mhuinnteardhais rómhóir.' Cuímhnigh don fhíorsgoth nach slím ráidhthe. 4 stt. + 1. `Seán Ua Murchúgha .cc.'

315 `An Long bhrise sonn .i. amhuil do rinnseadh peacuíghe a cloinne fein longar langer d'Éirinn an October 1691 ┐ Daibhi Ua Bruadair cct.' Le Cionntaibh na healta 'gár dalladh a ccluastuigse. 41 stt. numbered. Followed (p. 322) by glosses on poem. Cf. p. 280 above. `41 verses in this poem. / November 14th 1824 air an cCnoc mBaoi.'

323 `Sleacht-Coimhne Dhonchadh Ui Fhloinn (deanta le'n saor-clocha Seaghan Ó Dreada) a nDunbholg mí Ianuair 1831.' Followed by drawing of a gravestone dedicated to the memory of Donnchadh O Floinn who died in 1830, aged 70 years. Includes Gach Griosduídhe leighfhidh mo leacht. 4 qq. `Donnchadh O Floinn.'

324 (a) `Chas. Field teacher of Lancasterian School & Professor of the Irish language, died Fev. 21 1831 & was buried at the Botanic Gardens Evergreen, Cork. The following verse was cut on his headstone by Mr. John Draddy.' A dhuine atá fá bhladh ag teasdal na slíghe. 1 st. `The following was written for same purpose.' Annso ad ucht a chré tá lúath ag luíghe. 6 lines. `D. O. F.' (b) `Epitaph written by Chas. Field on his friend D. O. F.' A nDunbolg na luíghe ata an tsaoi na'r cheachartha meinn. `C. O. F.' Pp. 325-8 blank.